نام هر اثر، نخستین مدخل است برای ورود به دنیای آن؛ نام، دروازه­ای است که نشان از معماری شهرش دارد؛ گونه­ای عصاره و چکیدۀ یک محصول هنری. عنوان هر اثر، چه خودآگاه پدیدآمده باشد و چه ناخودآگاه، به هر جهت ارزشمند است و می‌تواند ذهن را به سمت کانون داستان، هدایت کند. عنوان امروزین هزار ویک شب، ترجمه لفظ به لفظ نام عربی کتاب، یعنی الف لیلة و لیلة است. اکنون با این پرسش روبرو هستیم که چگونه نام کتاب از هزار افسان به الف لیلة و لیلة یا هزار ویک شب دگرگون شد؟ مسعودی وابن ندیم هر دو از الف خرافه که ترجمه لفظ به لفظ هزار افسان است یاد کرده اند. محسن میهن دوست، پژوهشگر ادبیات عامیانه، بر این باور است که نکوهش خرافه پرستی وداستانهای اساطیری در اسلام، باعث شد تا برای حساسیت زدایی نسبت به این کتاب، نام آن را از الف خرافة به الف لیلة تغییر دهند. وی به نقل از«آن پلووسکی» این عبارت را که در قرن سوم و چهارم رواج داشته است: «وای بر آن کس که حدیث های دروغین ومجعول را برای سرگرمی داشتن مردمان اشاعه دهد وای بر او وای بر او» برای اثبات مدعای خود نقل می‌کند.برای تغییر الف لیلة به الف لیلة و لیلة نیز دلايل چندی بیان شده است. برخی این تغییر را ناشی از باوری خرافی می‌دانند.«گیلد میستر برای نخستین بار ثابت کرد که این تغییر در نتیجه نفرت وبیزاری اعراب وتمام شرقیان از اعداد سر راست پدید آمد.» و برخی دیگر این دگرگونی را ناشی از گرایش اعراب به آهنگین کردن سخن دانسته­اند و الف لیلة و لیلة را خوش­آهنگ­تر از الف لیلة به شمار آورده­اند. اما چرا عدد هزار؟ ابن ندیم که هزار افسانه را دیده است، تعداد حکایت­های آن را کمتر از دویست حکایت ذکر می‌کند. بی­گمان، هزار در نام این کتاب، عدد کثرت و بیانگر شمار بسیار است. هزار افسان، هزار حکایت نداشته است. منظور از این عدد، تنها بسیاریِ شمار حکایت هاست. همان گونه که در واژه هایی مانند هزار پا، هزار لا و هزار درّه، مفهوم عددی آن ها مورد نظر نیست. هزار و یک را می‌توان قید کثرت نیز دانست. گویی همین «یک»ی که به هزار افزوده شده است، می‌خواهد به ما بگوید که شب­هایی که بر شهرزاد می‌گذرد، نامتناهی هستند و هرگز پایان نمی‌یابند، حتی اگر به جبر برایشان پایانی در نظر آورد. بعضی پژوهشگران، بکارگیری آن در عنوان هزار ویک شب را ناشی از سلطه ونفوذ ترک­ها بر کشورهای عربی - اسلامی دانسته­اند.هزارویک می‌تواند به گونه ای تسلسل نیز اشاره داشته باشد. اگر هزار، پایان یک دوره باشد، هزارویک، آغاز دوران تازه است.در آیین زرتشتی، تاریخ جهان دوازده هزار سال است که به چهار، سه هزار سال تقسیم می‌شود.آخرین سه هزار سال، زمان ظهور مُنجیان محسوب می‌شود. به عقیده زرتشتیان، در آخرین سه هزاره، سه منجی ظهور می‌کنند، هر یک در پایان یک هزاره. پیش از آمدن هر منجی، شرّ به اوج می‌رسد اما با آمدن او، مدتی نیروهای منفی،کاستی می‌گیرند، تا باز پلیدی و پلشتی در جهان ظهور کند و منجی دیگری، قدم به عالم بگذارد.پس می‌بینیم که چگونه در تفکّر ایران باستان که قطعاً تمدن اسلامی از آن تأثیر گرفت، هزار و هزاره، نماد یک دوره است که مرتّب تکرار می‌شود تا صلح به جهان برگردد.پس می‌توان شهرزاد را مُنجی یک هزاره دانست. او درست همانند یک منجی می‌آید و شرّ را از سرزمینش به در می‌کند.شاهِ آشفته و خونخوار و ستمگر، هر شب زنی را به قصد کشتن، به حرمش می‌آورد، اما شهرزاد با صورتِ تاریخیِ یک نجات دهنده، با پای خود به سرای شاه می‌رود و او را با زیباترین شیوه ها، آرام می‌کند. اما، این آخرین هزاره نیست و شهرزاد به سوشیانت نمی‌ماند؛ چرا که نام کتاب هزار شب نیست. هزارویک، خبر از آمدن هزاره­ای جدید می‌دهد که قطعاً باز در آن شرّ ظهور خواهد کرد و ستمگری دیگر خواهد زیست. هزارویک شب خواننده اش را برای آمدن دوره­ای تازه، آماده می‌کند و به او هشدار می‌دهد که آرامش جهان موقّتی است.دلاشو در کتاب زبان رمزی قصه های پریوار، نام هزارویک شب را مربوط به معنای رمزی خاصّ اعداد می‌داند. در نظر او هزار، علامت تقدیس و کمال است و یک افزوده شده، نماد مردانگی است و در دایرۀ بازی های هزارویک شب، خواننده را برای برخورد با فضایی مردسالارانه در کتاب، مسلح می‌کند. بورخس نویسنده معروف آرژانتینی، درباره عنوانِ هزار ویک که به نظر او یکی از زیباترین عنوان­های دنیاست، چنین نوشته است:«برای ما هزار، تقریباً هم معنیِ بی پایان است. گفتن هزارشب، حاکی از بی نهایت شب است... گفتن هزار ویک شب یعنی اضافه کردن یک شب به بی نهایت شب. به این اصطلاح جالب انگلیسی فکر کنیم: گاهی به جای این که بگوییم «برای همیشه»می‌گوییم «برای همیشه به علاوۀ یک روز». یک روز به کلمۀ همیشه اضافه می‌کنیم... اندیشۀ بی نهایت، هم جوهر است با هزار ویک شب.» 

نظرات شما عزیزان:

صالح علوی

ساعت23:07---19 مرداد 1391

[وب سایت]

سلام

ملتها را به ادیبان و فرهیختگان آنان میشناسند



نه جنگ آوران



ازاینکه به ادبیات پرداخته اید و سعی د رتعالی درک ادبی ما کرده اید ممنونم

امیدورام به کلبه درویشی من هم بیائید و بیشتر آشنا شویم

من پیشاپیش و بااجازه شما ار لینک کردم
پاسخ:سلام بر شما..بزرگواری فرمودید..چشم حتماً خواهم دید.

ادبياتي

ساعت21:32---15 مرداد 1391

سلام !

با آرزوي قبولي طاعات و عبادات

آقاي دكتر افضلي چرا گروه ادبيات فارسي موضوعات ( حيطه هاي كاري در زمينه ي ادبيات )‌ پايان نامه هايي رو كه مد نظرشونه به دانشجويان اعلام نميكنند تا دانشجو از سردرگمي ( بي برنامگي ) خارج بشه !!!

منظورم اينه كه تابستون ، بهار پايان نامه ست و من به شخصه موضوعم رو انتخاب كردم و مطالعه هم مي كنم اما نميدونم آيا تاييد ميشه يا نه !!!

تشكر
پاسخ:سلام.البته فکر میکنم باید از گروه فارسی بپرسید اما بعید میدانم موضوع خاصی مدنظر دوستان باشد.روال این است که دانشجویان خود موضوعی انتخاب میکنند آنگاه در شورای تخصصی گروه مطرح میشود..استادان محترم در حد پیشنهاد به دانشجویان راهنمایی میدهند.

ن.

ساعت0:26---12 مرداد 1391

با عرض پوزش می تونم بپرسم برای انصراف دقیقا باید چی کار کنم ؟آیا به امضای استاد راهنما هم نیاز هست ؟
پاسخ:درخواستتان را به آموزش بدهيد.ايشان راهنماييتان مي كنند..اما در مرحله پايان نامه كه شما هستيد فكر نميكنم زمان مناسبي براب انصراف باشد.

فاضلی

ساعت16:03---11 مرداد 1391

[وب سایت]

از نقد وانتقادهای شما استقبال می کنم. خوشحال میشم به وبلاگم سری بزنید.
پاسخ:چشم..موفق باشید

ن.

ساعت23:56---10 مرداد 1391

عرض سلام و ادب دارم خدمت شما استاد افضلی بزرگوار.دانشجوی ارشد ادبیات ترم پنجم هستم.بنا به دلایلی می خواهم انصراف بدهم .میخواستم بپرسم در غیاب مدیر گروه محترم شما می توانید در این زمینه به من کمک کنید ؟با سپاس فراوان
پاسخ:سلام..برای انصراف، نظر مدیر گروه نیاز نیست.

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: